Tworzenie gry planszowej – Poradnik jak zrobić grę planszową

Tworzyć gry planszowe to proces pełen kreatywności, ale też wymagający cierpliwości i systematycznego podejścia. Aby stworzyć swoją produkcję, trzeba połączyć pomysł, zasady, mechanikę, projekt graficzny oraz etap testowania. Poniższy poradnik krok po kroku pomaga zrozumieć, jak stworzyć własną grę planszową – od szkicu na kartce po wydrukowany egzemplarz.

1. Pomysł na grę planszową

Na początku należy odpowiedzieć sobie na kilka pytań:

• Jaka będzie grupa docelowa (dzieci, młodzież, dorośli, miłośnicy gier strategicznych)? Każda grupa ma swoje upodobania względem kupowanych produktów. Projektowanie graficzne również powinno być planowane pod odbiorców.

• Czy gra ma mieć wartość edukacyjną czy raczej czysto rozrywkową?  Może być to też prosty Quiz.

• Ile osób będzie mogło w nią zagrać i jaki ma być czas rozgrywki? Nowe produkcje oferują rozrywkę nawet dla 8-10 osób jednocześnie, ale są też takie które możemy rozgrywać solo.

Dobry pomysł na grę nie musi być skomplikowany. Wiele popularnych gier zaczynało się od prostego motywu, np. zbierania punktów, poruszania pionków po planszy lub wymiany kart do gry. Warto zatem przygotować się na scenariusz gdzie najpierw robimy prosty szkic a potem stopniowo dodajemy kolejne elementy.

2. Projektowanie gier – od szkicu do koncepcji

Etap projektowania to najważniejszy element tworzenia gry planszowej. Tutaj określasz:

• Mechanikę gry – czyli to, co sprawia, że rozgrywka jest ciekawa (ruch po planszy, zagrywanie kart, budowanie talii, rzucanie kostką).

• Zasady – muszą być jasno zapisane, logiczne i łatwe do zrozumienia.

• Elementy gry – pionki, żetony, kostki, talię kart, planszę do gry. Nawet figurki czy wszelkie inne materiały mające na celu uatrakcyjnić tytuł.

• Cele gracza – wygrana powinna być osiągalna na różne sposoby (strategiczny, logiczny, rywalizacyjny lub kooperacyjny).

Projektant gier powinien stale zadawać sobie pytanie: czy ta mechanika angażuje? Prostota będzie tu kluczowa, popatrzmy na nieśmiertelne klasyki, takie jak szachy czy monopoly. 

3. Prototyp gry planszowej – Jak stworzyć i projektować grę?

Najlepiej stworzyć własny prototyp gry w prosty sposób: karton, mazaki, żetony wycięte z tektury i pionki zastępcze. Prototyp nie musi wyglądać pięknie – liczy się działająca mechanika i wygoda rozgrywki.

• Zamiast od razu inwestować w profesjonalny druk, przygotuj szablon planszy ręcznie. Oczywiście możemy też przygotować grę drukując karty w drukarni, ale podczas tworzenia wiele rzeczy będzie ciągle ewoluować, także zostawmy to aż do momenty gdy będziemy mieli opracowany grywalny i pozbawiony prostych błędów model.

• Talia kart do gry może być zapisana na zwykłych kartonikach. Nawet na starym pudełku po pizzy, w każdej chwili możemy wymieniać je na coraz bardziej dopracowane.

• Rób częste poprawki – łatwo zmienić coś narysowanego na kartce niż w gotowym projekcie graficznym. W głowie wiele rzeczy wydaje się logicznych, ale gdy stworzysz planszę, może się okazać, że jednak zawiera ona wiele nieścisłości.

• Zawsze testuj grę z różnymi ludźmi (dzieci, dorośli, miłośnicy gier strategicznych). Żeby nasze dzieło było zbalansowane nie możemy zamykać się na krytykę i pomysły innych, sami możemy mieć zbyt optymistyczną opinię o naszym dziele.

4. Testowania i dopracowanie rozgrywki

Testowanie to etap, w którym wychodzą wszystkie błędy. Testerzy powinni:

• Sprawdzać balans mechaniki gry – aby żadna strategia nie była zbyt mocna. W przypadku gier karcianych, pamiętajmy o dostosowaniu ich siły względem reszty.

• Ocenić zasady – czy są zrozumiałe i nie powodują spornych sytuacji. Jeśli istnieją potencjalne konflikty warto opisać to w instrukcji.

• Ocenić czas rozgrywki – czy gra nie ciągnie się zbyt długo. Dodatkowo im dłuższy czas na turę gracza tym gorzej, powoduje to znużenie reszty uczestników.

Popularne błędy:

• Zbyt skomplikowane reguły. Upraszczajmy wszystko na każdym etapie prac.

• Brak nagradzania gracza za różne strategie. Wiele osób wybiera zawsze najprostsze i najefektywniejsze posunięcia, także będą oni omijać nieistotne według nich możliwości, dlatego muszą być to zbalansowane kwestie.

• Źle dobrana plansza – za mała, za duża lub nieintuicyjna. Grając na stole każdy powinien móc dobrze śledzić poczynania innych.

• Nudna mechanika, w której powtarzają się te same czynności bez emocji. Starajmy się dbać o progres rozgrywki.

Testowanie to niezwykle ważny element konstruowania planszówki, jednak nie powinniśmy również traktować go zbyt drobiazgowo. Obecnie wiele wydawnictw wydaje gry z błędami, czy to w zasadach czy w tekście. Dlatego nie starajmy się stworzyć ideału, ale zadbajmy o to, by postronni gracze nie mogli „zepsuć” naszego tytułu by stał się niegrywalny.

5. Projektowanie grafiki, przygotowanie projektu i szablonu

Kiedy mechanika jest już stabilna, pora nadać grze wygląd. Jeśli mamy wsparcie wydawcy to on zajmie się tymi kwestiami, jeśli nie, możemy zlecić to sami, albo skorzystać z generatorów obrazów. Projektant lub grafik opracowuje:

• Planszę – czytelny układ pól, estetyczna kompozycja. Tu warto zacząć upraszczać projekt, aby zminimalizować niepotrzebne obiekty. 

• Karty do gry – dobrze zaprojektowane, jasne piktogramy, kolory ułatwiające odczyt. Musi to być czytelne i jednoznaczne, unikajmy zbyt podobnych motywów, mogą one wprowadzać niepotrzebny zamęt.

• Pudełko – ważny element marketingowy, zwłaszcza gdy gra trafi na rynek gier. 

Przy danych elementach można wcześniej przygotować szablon w programie graficznym, co ułatwia druk i ewentualne zmiany. Używajmy do tego linijek i prowadnic, by wszystkie grafiki były identycznie umieszczone.

6. Druk i Prototyp – Czy warto skorzystać z pomocy wydawnictwa?

Pora na druk własnego finalnego prototypu. Etap kreatywny został zakończony i możemy zacząć myśleć o publikacji. Co prawda profesjonalny wydruk nie jest wymagany do przedstawienia, ale na pewno robi lepsze wrażenie, dodatkowo pokazuje docelowy świat produkcji, w końcu gramy w planszówki a nie w prototypy 🙂

Wsparcie wydawnictwa gier planszowych jest niezastąpione, choć nawet przedstawienie gotowego dzieła nie jest takie proste, musimy być gotowi na to, że w większości przypadków zostaniemy bez odpowiedzi, albo wprost zbyci zdanie w stylu „Niestety nie jesteśmy zainteresowani”. Oczywiście próbujmy do skutku, jeśli się nie uda – nic straconego! Zawsze możemy utworzyć kampanię crowdfundingową.

7. Strategia i marketing gry

Jeśli planujemy wystawić projekt szerzej, warto:

• Zaprojektować unikatowy motyw, by wyróżnić się na rynku gier planszowych i karcianych. Zapisujmy uwagi i ewentualnie nagrywajmy rozgrywkę.

• Zabierać grę na konwenty – tam można zdobyć pierwszych testerów i fanów. Przygotujmy dodatkowe kopie na wypadek zniszczenia czy uszkodzenia. 

• Opracować prostą ulotkę z instrukcją, zasadami gry i wartościami edukacyjnymi. Jeśli nie korzystamy z pomocy wydawcy, ten etap spada na nas, nikt nie kupi gry o której istnieniu nie ma pojęcia.

8. Popularne błędy przy tworzeniu własnej gry planszowej

• Za dużo elementów gry – gracz gubi się w żetonach, talii kart i zasadach. Ich redukcja może okazać się niezbędna, jednak to nić strasznego, sporo elementów bez problemu usuniemy nie zmieniając bezpośrednio silnika gry.

• Kopiowanie mechaniki z innej gry bez dodania autorskiego pomysłu. To może być idealne na prototyp, jednak gdy chcemy by nasz autorski pomysł znalazł publikę to musimy wykazać się logicznym myśleniem przy dodawaniu własnych rozwiązań.

• Brak testowania w różnych grupach wiekowych (gra strategiczna dla dzieci w wieku przedszkolnym raczej się nie sprawdzi).

• Zbyt wysoki koszt wykonania – jeśli planszówka kosztuje więcej, niż rynek gier jest gotowy zapłacić, trudno będzie ją sprzedać.

Jak zrobić grę planszową – podsumowanie

Chcąc stworzyć grę planszową, trzeba przejść przez wszystkie etapy – od pomysłu, przez prototyp, aż po profesjonalny druk. Najważniejsze aspekty to kreatywność, dobrze zaprojektowana mechanika, intuicyjna plansza i jasne zasady rozgrywki. Projektowanie gier to połączenie matematycznego myślenia, strategicznych rozwiązań i dużej dawki kreatywności. Przy odrobinie konsekwencji i samozaparcia będziemy w stanie stworzyć naszą własną grę.